«Јер ле болзо, калык ого толтыра ӧзӧ берер».
Кеп сӧс
1892 јыл. Улу јыл. Јайдыҥ бажы - кичӱ изӱ ай. Айдыҥ јаҥырганы. Бугузун сууда аржаннаҥ јаан ыраак јок – аржанныҥ алтыгы јаны. Мында ак-кӧбӧк сӧӧктӱ Очы-Јайзаҥныҥ јайлузы. Јирме-одус кире ак кийис айылдар. Ыраагыныҥ кӧрзӧҥ, јӱрегиҥ кӧдӱрилер – учуп барааткан ак куулар… Эмезе амыраарга тӱшкен ак булут…
Айландыра дезе ак мал… Кайда ла ак мал…Јер бӱркеген мал… Айылдыҥ ӱсти јанында бу ла јуугында месте бежен-алтан беелер јӱрет. Олорды кымыска саап тургулаган. Табынду јылкы дезе ыраагында, айгыр айгырыла, кажызы ла кайда ла аҥылу тебелеринде. Тугу ӧрӧ чӧйилген јылмаар таскыл, чындапка ла, агара сиркетип калган. Онызы койлор. Оноҥ ӧрӧ корумдарда эчкилер карарыжат. Та тажы кӧп, та эчкизи. Тӧмӧн суу ичиле, аралды кууй – ийнектер. Та талы кӧп, та ийнектери. Туку јажарган артыштыҥ ортозында тӧӧлӧр бороро теҥкейижет. Эжик алдында ак јалаҥда толу сарлык самтайыжат…
Ј.Б.Каинчин «Кийнимде-калыгым…»
|
АЙЫЛ- ЈУРТ. ТУДУМДАР |
ЖИЛИЩЕ. ПОСТРОЙКИ |
|
тура |
дом, изба |
|
ӧрғӧӧ |
дворец, храм |
|
кийис айыл |
войлочная юрта |
|
чадыр айыл |
юрта покрытая корой |
|
байкан |
палатка |
|
байзыҥ |
храм |
|
бакана |
башня |
|
шибее |
крепость |
|
јапаш |
шалаш |
|
јер-тура |
землянка |
|
идирген |
гумно |
|
конор-тура |
гостиница |
|
ботпыш |
курятник |
|
теермен |
мельница |
|
кажаган |
двор, загон для скота |
|
ӱкпек |
крытая землей постройка |
|
чеден |
ограда, забор, плетень |
|
кӱренти |
двор, ограда |
|
сенек |
сени |
|
јабынты |
крыша |
|
бозого |
порог |
|
кирнесте |
крыльцо |
|
тепкиш |
лестница |
|
кемирӱ |
пешеходный мостик |
|
кӱр |
мост |
Источник информации: В помощь изучающим алтайский язык: словарь-справочник /сост. Л.Н. Баина.- Горно-Алтайск: ЛИД «Алтын-Туу», 2018 . – 18с.
